Dat de energietransitie en het verduurzamen van het huidige woningaanbod een complexe opgave is werd de afgelopen tijd vanuit verschillende hoeken bevestigd [1]. Het gaat ook steeds vaker over een inclusieve energietransitie.
Want willen we de klimaatdoelen halen, dan moet iedereen meedoen. Voor de één is dat echter vanzelfsprekender dan de ander. Een groep die buiten de boot dreigt te vallen, zijn mensen met een smalle beurs die particulier huren in het middensegment.
Als we kijken naar de verduurzamingsopgave van het woningaanbod en het tegengaan van energiearmoede hebben we het vaak over het betrekken van sociale huurders, of mensen in armoede met een eigen koopwoning. In opdracht van de gemeente Breda sprak ik ook met mensen met een smalle beurs die huren in de vrije sector. Vaak is dat een noodgedwongen keuze. Ze komen (net) niet in aanmerking voor een sociale huurwoning, maar hebben ook niet de financiële stabiliteit om een huis te kopen. Wat blijkt? Juist hún verhuurders geven vaak geen gehoor aan oproepen om te investeren in isolerende maatregelen. Met kou, tocht en hoge energierekeningen tot gevolg. Dit leidt op zijn beurt weer tot minder bestedingsruimte en alle consequenties van dien.
De grote vraag is hoe we de particuliere verhuurder kunnen stimuleren om duurzaamheidsmaatregelen te nemen? Onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving leert dat financiële motieven daarbij leidend lijken te zijn [2]. Ligt hierin dan de oplossing? Uit een gesprek dat ik had met het ministerie van BZK bleek dat zij nadenken over een verandering in hun puntensysteem. Door minder punten te geven aan woningen met lagere energielabels hopen ze particuliere verhuurders aan te zetten tot verduurzaming (hoe minder punten, hoe lager de huurprijs mag zijn). Risico van deze financiële prikkel is wel dat particuliere middenhuurders straks alsnog de dupe zijn, áls de gemaakte kosten doorberekend (mogen) worden in huurprijzen (en zij deze niet meer kunnen betalen). Dit moeten we te allen tijden voorkomen.
Dat vraagt om een zorgvuldige afweging bij alle nieuw te ontwikkelen maatregelen, waarbij goed gekeken moet worden naar het effect op zowel de verhuurders, als de huurder zelf. Het is belangrijk om breed in te zetten op instrumenten die ook een positieve prikkel geven aan verhuurders. Door een slimme combinatie van subsidies, belastinginstrumenten en normeringen te gebruiken kan een heel scala aan beleid en interventies worden ontwikkeld. Zo maken we de kans van slagen groter zonder dat huurders de dupe worden van een hogere huur die zij niet kunnen betalen.
Door de groei van de particuliere huursector en de druk op betaalbare woningen, neemt het belang van deze sector in de verduurzaming toe. Het is belangrijk om in het achterhoofd te houden dat dit bovenal een sociale transitie is: het raakt aan het (t)huis van mensen en gaat net zo goed over wooncomfort, als over lagere energierekeningen of het bijdragen aan duurzaamheidsdoelen.
Daarom zeg ik tegen iedereen die met deze opgave aan de slag gaat: vergeet vooral niet het gesprek te blijven voeren met particuliere verhuurders om te achterhalen hoe zij de urgentie gaan voelen om te verduurzamen. Maar ook de particuliere huurders hebben een belangrijke stem: wat vinden zij eigenlijk belangrijk? En waar zijn zij mee geholpen? Nog te vaak ontwikkelen we beleid en interventies die niet het gewenste effect hebben, omdat we de ‘eindgebruiker’ (particuliere verhuurder) en doelgroep (particuliere middenhuurder) niet meenemen in dit proces.
Alleen door dit vraagstuk integraal op te pakken en het handelingsperspectief van zowel de particuliere verhuurders, als ook de huurders te vergroten, zorgen we ervoor dat het groeiend aantal mensen met weinig financiële middelen in het middenhuursegment straks ook onderdeel kan uitmaken van een inclusieve energietransitie.
[1]https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2370824-huizen-aardgasvrij-maken-is-complex-en-kost-ook-meer-dan-verwacht.html
Adviseur, projectleider / open to work
