We bevinden ons in een grote transitie naar een duurzamere samenleving. Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn. In 2050 moeten ook alle woningen verduurzaamd zijn. Dat is een hele klus: technisch, praktisch en economisch. Maar daarnaast is het ook zeker een sociaal-maatschappelijke uitdaging.
Het gaat immers over de bewoners: wijken, straten en buurten met huurders en woningeigenaren. Er moet veel veranderen in Brabantse huishoudens: we gaan woningen isoleren, op een andere manier verwarmen en bijvoorbeeld anders koken. Hoe ga je als inwoner van Noord-Brabant mee in deze transitie?
Niet iedereen kan zomaar mee kan in de energietransitie. Het is complex, duur en de urgentie is niet overal voel- en zichtbaar. Hoe ga je mee als je minder geld te besteden hebt? Bewoners die de vaak kostbare energiemaatregelen niet kunnen betalen, krijgen een steeds hogere energierekening. De verwachting is dat energieprijzen en de energierekening zullen stijgen, vooral van bewoners met slecht geïsoleerde huizen. Als we deze 'energiearmoede' - en dus een verdere tweedeling in de samenleving - willen voorkomen, moeten we dan ook zoeken naar manieren om mensen met een smalle beurs te laten aansluiten bij de energietransitie.
"Als je aan het huis van mensen gaat sleutelen, is dat het ideale moment om ook aan de situatie van mensen te gaan sleutelen" // Ralf Embrechts, Mom Tilburg
We onderzochten het vraagstuk ‘energiearmoede’ in drie lokale pilots samen met verschillende stakeholders. Dat deden we in de gemeenten Breda, Tilburg en Bernheze. Zet begeleidde de social design aanvliegroute en aanpak. Om wie gaat het? Wat zijn wensen en behoeften? We onderzochten waar bewoners, gemeenten, woningcorporaties en andere stakeholders tegenaan lopen. We experimenteerden met mogelijke oplossingen en ontwikkelden tools en methodieken.
We schakelen constant tussen de leefwereld en de systeemwereld. Dit is een kwestie van wederzijds begrip creëren, maar ook van conclusies zodanig vertalen dat stakeholders zoals een corporatie en gemeente waar nodig aan vernieuwende oplossingen kunnen gaan werken. We werken in co-creatie, vanuit verschillende perspectieven aan het vraagstuk.
Sociale kennis over (het in contact komen met) de doelgroep is essentieel. De wijk in, met bewoners praten en luisteren naar wat hen beweegt en drijft. Ontdekken waar belemmeringen en kansen liggen. Het gesprek gaat niet altijd over isolatiewaarden of warmtepompen. Bewoners praten eerder over vocht, tocht en kou. En elektrisch koken kan ook een overweging vanuit veiligheid zijn, dan is duurzaamheid mooi meegenomen. We ontwierpen in de pilots verschillende tools om het gesprek aan te gaan met huurders en particulieren, maar ook tools ook om het vraagstuk behapbaar te maken. Een visueel stappenplan gaf particuliere eigenaren inzicht in het renovatietraject en de voor hen te nemen stappen.
In onderstaand filmpje vertellen Social Designer Cindy van den Bremen en junior conceptontwikkelaar Eline van der Meer meer over de aanpak in Tilburg.
Om écht iedereen mee te laten doen in de energietransitie is een systeemverandering, een transitie nodig. We experimenteren in diverse pilots om uiteindelijk de geleerde lessen en de werkzame elementen te vertalen naar andere gemeenten. Zo werken we toe naar opschaling en bouwen we aan sociale innovatie binnen de energietransitie.
Energie voor Iedereen is een pilotproject in opdracht van provincie Noord-Brabant. Samen met de betrokkenen van de provincie, gemeenten Breda, Bernheze en Tilburg, woningcorporaties, energiebedrijven en het PON vormden we een Community of Practice om lessen te leren waar ook andere wijken en steden hun voordeel mee kunnen doen.
Alle lessen, ervaringen en resultaten uit Energie voor Iedereen zijn gebundeld in het digitale magazine Energie voor Iedereen
Adviseur, projectleider / open to work
